Problem szybkiej utraty komfortu cieplnego w trudnych, zimowych warunkach, jest tak stary, jak samo nurkowanie. Przez lata pojawiło się wiele pomysłów jak go rozwiązać. Możesz więc wybierać wśród szerokiej gamy zimowych ocieplaczy nurkowych, systemów grzewczych czy wykorzystaniu specjalnego gazu, jakim jest argon. Właśnie o wykorzystaniu argonu w nurkowaniu, wadach i zaletach, jest ten artykuł.
fot. Internet – Istock
Coraz dłuższe nurkowania i postępy w rozwoju obiegów zamkniętych jeszcze bardziej uwidoczniły problem z utrzymaniem odpowiedniego komfortu cieplnego w trakcie takich nurkowań. Próbujący nadążyć za ciągłym rozwojem producenci, z roku na rok, oferują coraz lepsze, wykonane z nowoczesnych materiałów ocieplacze. Niestety, ilość warstw tego tradycyjnego rozwiązania jest ograniczona do grubości, która zapewni odpowiedni stopień mobilności pod wodą. Nie możesz więc bezkarnie zakładać dużej liczby warstw kolejnych dociepleń.
Jeśli jesteś w gronie osób, które pomimo wielogodzinnych nurkowań w zimnej wodzie zachowują komfort cieplny tylko dzięki ocieplaczowi, to możesz uważać się za prawdziwego szczęściarza. Co ma jednak począć większość nurków, których organizm nie radzi sobie tak dobrze z zimnem jak twój?
Alternatywą dla wielu warstw bielizny i ocieplaczy nurkowych jest stosowanie elektrycznych systemów grzewczych. Jest to coraz popularniejsze, choć kosztowne rozwiązanie. Więcej na temat budowy i stosowania elektrycznych systemów grzewczych znajdziesz a artykule: Elektryczne systemy grzewcze.
Chciałbym jednak wrócić do głównego tematu artykułu, mianowicie argonu.
Skąd pomysł, aby gaz jakim jest argon wykorzystać w nurkowaniu? Argon posiada znacznie mniejszą przewodność cieplną i większą gęstość niż powietrze, nie wspominając nawet o mieszaninach gazów zawierających hel (tmx). Właśnie ze względu na te właściwość, argon wykorzystuje się choćby w przestrzeniach między zespolonymi szybami, w stolarce okiennej. Dzięki niemu znacząco zostaje obniżony współczynnik przenikalności cieplnej i w konsekwencji strat ciepła.
Skoro więc rozwiązanie to sprawdza się w na powierzchni to może warto wykorzystać właściwości argonu pod wodą?
Argon w nurkowaniu jest wykorzystywany do inflacji suchego skafandra zamiast powietrza lub innych mieszanin oddechowych (Nx, TMX czy heliox). Wykorzystujemy fakt jego mniejszej przewodności cieplnej i większej gęstości w stosunku do powietrza czy innych mieszanin „gazów nurkowych.”
Przez wiele lat było to praktycznie jedyne i do tego bardzo popularne rozwiązanie. Systemy grzewcze raczkowały, a rynek ocieplaczy nurkowych nie był tak dobrze rozwinięty. Powszechne było stosowanie wojskowych ocieplaczy czołgowych itd. Każdy pozyskany materiał poprawiający komfort nurkowania był na wagę złota. Argon był i jest natomiast stosunkowo łatwo dostępny, do tego stosunkowo niedrogi. Efekty jego stosowania są odczuwalne praktycznie od razu po wejściu do wody.
Pomimo tego, wielu nurków uważa, że argon to tylko efekt placebo i „tak naprawdę” nie działa. Postaram się rozwiać wątpliwości na ten temat.
Faktem jest, że obecnie nie jest już tak popularny jak kiedyś. W dalszym ciągu ma jednak swoich zwolenników, a jego właściwości fizyczne się przecież nie zmieniły.
fot. domtechniczny24.net
Argon jest gazem bezwonnym, bezbarwnym i pozbawionym smaku. Jest nietoksyczny, więc jego stosowanie jako wypełniacza suchego skafandra nie ma negatywnego wpływu na nurka. Ze względu na swoją gęstość, 38% większą niż powietrze, jest jednak uznawany za niebezpieczny środek duszący. Zwróć więc uwagę na jego przetaczanie i użycie w ciasnych i zamkniętych pomieszczeniach.
Argon ma wysoką narkotyczność więc nie jest wykorzystywany w żadnej mieszaninie gazów do oddychania w trakcie nurkowania.
Butla z argonem wykorzystywana w trakcie nurkowania jest nazywana potocznie argonówką. Powinna być wyraźnie oznaczona. Może to zapobiec przypadkowemu skorzystaniu z niej jako źródła gazu oddechowego na powierzchni lub pod wodą. Nie chodzi tutaj o wspomnianą narkotyczność, ale o brak tlenu i związane z tym ryzyko utraty przytomności z powodu hipoksji. Często argonówki mają kolor żółty. Dzięki temu łatwo możesz odróżnić je od innych butli.
fot. www.halcyon.net
Omówione wyżej właściwości argonu uczyniły z niego świetne zastępstwo dla powietrza czy innych mieszanin gazów, które możesz wykorzystać do inflacji suchego skafandra.
Zastąpienie całości gazu wewnątrz suchego skafandra argonem poprawi więc twój komfort cieplny. Tą różnicę zdecydowanie czuć podczas nurkowania w zimnej wodzie. Na ile, to już bardzo osobista kwestia. Pytając kilku nurków otrzymasz zupełnie inne odpowiedzi. Większość zgodzi się jednak, że różnica jest wyraźna i odczuwalna.
Wrażenia z moich testów wykorzystania argonu w nurkowaniu znajdziesz na końcu tego artykułu.
Aby korzystać z tego rozwiązania konieczna jest dodatkowa, niewielka butla z argonem, która zabierzesz pod wodę. To z tej butli zasilany jest suchy skafander.
Standardowa butla ma pojemność 0,85-1,5 litra. Wyposażona jest w prosty reduktor tłokowy, wężyk do inflacji suchego skafandra oraz zawór nadmiarowy. Warto rozważyć automat, który ma wyjście HP. Dzięki temu zastosujesz mały manometr kontrolny w formie „pestki”. Takie rozwiązanie może uchronić cię przed rozpoczęciem nurkowania z opróżnioną butlą.
Butle argonowe standardowej wielkości są mocowane do płyty za pomocą gum bungee lub specjalnych pasów. Zauważ, że dodatkowo do stabilizacji szyjki butli został użyty sznurek. Czasem spotykasz się też z większymi butlami 2-3 litrów. Te mogą w tym miejscu być niewygodne i są zwykle zamocowane do butli plecowych.
W przypadku nurkowania w systemie side mount butla argonowa może być umieszczana w różnych miejscach, zależnie od systemu sm. Najczęściej jest to wzdłuż kieszeni balastowych na plecach lub poprzecznie w okolicy pośladków (obok zasobnika latarki)
fot. dluxedivegear.de
Rozwiązanie wydaje się więc idealne i stosunkowo niedrogie, w porównaniu z kompletnym systemem grzewczym.
Niestety, w warunkach polowych nie jest już tak kolorowo. Aby rzeczywiście odnieść maksymalnie dużo korzyści ze stosowania argonu musisz przed nurkowaniem opróżnić suchy skafander z powietrza i „przepłukać” go argonem. Im większa zawartość argonu w środku, tym lepszy efekt uzyskasz. Procedura nie jest skomplikowana i ma kilka kroków:
– opróżnij suchy skafander z gazu przez przysiad, objęcie rękoma tułowia i wypuszczenie go kryzą lub zaworem upustowym,
– wypełnij suchy skafander argonem,
– ponownie opróżnij gaz z suchego skafandra.
Przynajmniej dwu-trzykrotnie przed nurkowaniem powinieneś przepłukać suchy skafander za pomocą argonu.
Całkowite pozbycie się powietrza nie jest jednak możliwe. Materiał ocieplaczy nurkowych więzi zawsze pewną część powietrza i pomimo płukania nie uda się go pozbyć. W konsekwencji nie możesz wypełnić czystym argonem wnętrza suchego skafandra. Zawsze będzie to jego mieszanina z powietrzem, co zmniejszy skuteczność działania argonu.
Obok konieczności posiadania dedykowanego zestawu do argonu podczas nurkowania, największą niedogodnością jest mała dostępność argonu w bazach nurkowych. O ile bez problemu znajdziesz go w każdym warsztacie spawalniczym, to nad wodą już niekoniecznie. Wynika to z kilku kwestii, przede wszystkim logistyczno-finansowych:
Jak widzisz, udostępnienie argonu przez bazę nurkową to spora operacja, która nie ma pokrycia w zapotrzebowaniu i możliwości masowej sprzedaży tego typu usługi.
A co w przypadku wyjazdu w miejsce nurkowe gdzie nie ma bazy? Dodatkowa butla z powietrzem czy nitroksem pozwala w prosty sposób uzupełnić „argonówkę” między nurkowaniami, jeśli gazem plecowym jest mieszanina z helem. Ze względu na małą pojemność butli do inflacji suchego skafandra możesz to zrobić kilka razy i dalej uzyskać zadowalające ciśnienie.
Zabieranie 50 litrowej butli technicznej z argonem nie jest zbyt wygodne. Niezależnie jednak od posiadanej wielkości butli z argonem, z czasem pojawi się ten sam problem z przetaczaniem gazu, jak w bazie nurkowej. Spadek ciśnienia gazu w butli matce spowoduje, że uzyskane ciśnienie w argonówce będzie zbyt niskie do realizacji nurkowania. Konieczne stanie się więc wykorzystanie boostera. Jak już wspomniałem jest to drogie urządzenie i niewielu nurków je prywatnie posiada.
Weź również pod uwagę fakt, że prawidłowo przeprowadzona procedura płukania skafandra argonem przed nurkowaniem zużywa sporo gazu. Potrzebujesz więc większej argonówki na nurkowanie lub dodatkowej butli z argonem tylko do tej czynności.
Podsumowując, największym minusem wykorzystania argonu w nurkowaniu są problemy z logistyką napełniania butli do inflacji suchego skafandra i dostępnością samego argonu w bazach nurkowych.
fot. www.perthscuba.com
Realizując długie nurkowania w wodzie o temperaturze 3-4 stopni mogę zdecydowanie stwierdzić, że wykorzystanie argonu jest uzasadnione i ma sens. Różnica w przypadku stosowania powietrza i argonu do inflacji suchego skafandra jest odczuwalna i proces wychłodzenia jest na pewno spowolniony. Przy stosowaniu mieszanin z helem, różnica na korzyść argonu jest już ogromna.
Argon może więc być z powodzeniem stosowanym jako uzupełnienie zimowych ocieplaczy nurkowych. Zachęcam do przetestowania tego rozwiązania przy najbliższej okazji. Być może w twoim wypadku okaże się to wystarczające do utrzymania odpowiedniego komfortu w trakcie nurkowania.
Po przeprowadzeniu testów mogę napisać, że w moim wypadku, odczuwalne wychłodzenie pojawia się o około 20-25% później, niż w przypadku powietrza użytego do inflacji suchego skafandra.
Do rozważenia pozostają jednak wspomniane wcześniej niedogodności. Często są nie do pokonania i użycie argonu traci sens.
Mam nadzieję, że zalety stosowania argonu są teraz dla ciebie oczywiste. Pomyśl jednak o tym, jakie możliwości otworzy przed tobą połączenie zalet stosowania argonu w inflacji suchego skafandra oraz wykorzystanie elektrycznych systemów grzewczych. Komfort najdłuższych nurkowań może wznieść się na zupełnie nowy poziom.
Mam nadzieję, że tym artykułem zachęciłem cię do odkrywania nowych rozwiązań w twoich długich i ambitnych nurkowaniach w naprawdę zimnej wodzie.
Instruktor w Black Angel Divers
Autor artykułów o tematyce nurkowej. Pasjonat, nurek techniczny i jaskiniowy. Szkoleniowiec, instruktor nurkowania technicznego i rekreacyjnego federacji SSI/IANTD oraz pierwszej pomocy DAN/EFR. Zafascynowany mrokiem i zimnym pięknem francuskich i włoskich jaskiń. Swoje nurkowania realizuje zarówno z użyciem obiegów otwartych jak i zamkniętych.
