Jaki jest najlepszy automat nurkowy? Pytanie o wybór konkretnego modelu automatu do nurkowania jest jednym z częściej zadawanych na grupach nurkowych. Zwykle dyskusja toczy się między zwolennikami jednej lub drugiej marki automatów do nurkowania. W tym artykule chciałbym kompletnie pominąć kwestię producenta i skupić się na wyborze konkretnego typu I stopnia automatu oddechowego.
Rozwój każdego nurka przebiega w odmienny sposób. Nie ma najlepszej i jedynie słusznej drogi. Rozpoczynając swoją przygodę z nurkowaniem nie wiesz dokąd cię zaprowadzi i jakie miejsca odwiedzisz. Różne typy nurkowań będą wymagały stosowania odmiennych rozwiązań. Wybór sprzętu nurkowego jest więc ogromny. Dzięki temu, producenci mogą sprostać wielu, czasem bardzo różnym potrzebom.
Obserwując komisy nurkowe, zauważysz oferty sprzedaży kompletnych zestawów automatów nurkowych: do pojedynczej butli, do twinsetu czy sidemountu. Jedną z przyczyn może być zmiana konfiguracji sprzętowej. Przy przesiadce na inny system, posiadany wcześniej automat może nie spełniać dobrze swojej roli. Najczęściej wynika to z jego budowy i sposobu ułożenia portów wysokiego i niskiego ciśnienia.
Wzrost popularności nurkowania z butlami bocznymi powoduje, że sporo nurków chce sprawdzić co sidemount może im zaoferować. Niestety, najpopularniejsze automaty do pojedynczej butli czy twinsetu nie nadają się do tego celu lub ich stosowanie nie jest optymalne.
Czy jest więc na rynku uniwersalny rodzaj I stopnia automatu oddechowego? Taki, przy którym zmiana pomysłu na nurkowanie nie będzie wymuszała zakupu nowych automatów?
Poniżej możesz zobaczyć popularne konfiguracje sprzętowe, z wykorzystaniem różnych typów I stopni. Oczywiście nie są to jedyne możliwe rozwiązania. Na rynku jest spora liczba różniących się detalami automatów. Przedstawione przykłady obejmują często spotykane modele I stopni i rozwiązania konfiguracyjne jakie spotkasz na rodzimych nurkowiskach.
Jest to najpopularniejsza konfiguracja w nurkowaniu. To od niej zaczynają swoją przygodę praktycznie wszyscy nurkowie. Możesz wykorzystać praktycznie dowolny rodzaj I stopnia. Najczęściej spotykane są podstawowe modele I stopnia danego producenta. Charakteryzują się zwartym i niedużym korpusem o stałym układzie portów wysokiego (HP) i niskiego (LP) ciśnienia.
Przykładem tego typu automatów są: Apeks DS4, Tecline R4, Scubapro MK17, Mares 62X, itp. Te automaty możesz też z powodzeniem wykorzystać w niektórych innych konfiguracjach sprzętowych.
Spójrz na zdjęcie powyżej i zwróć uwagę na układ węży. Na pewno dostrzeżesz, że nie jest on idealny. Część przewodów może wystawać poza obrys nurka. Nie jest to przeszkoda w nurkowaniu, jednak sam układ węży nie jest na pewno w takim wypadku optymalny.
Rozwiązaniem problemu odstających węży jest zastosowanie automatów dedykowanych. Pierwszy tego typu automat na rynek wprowadziła polska firma Tecline. Zoptymalizowano położenie portów LP i HP. Dzięki temu, sylwetka nurka jest opływowa i żaden wąż nie wystaje poza jego obrys. Był to swoisty przełom na rynku nurkowań rekreacyjnych. Wykorzystanie dedykowanego do pojedynczej butli I stopnia automatu ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo samego nurka.
Do dedykowanych automatów w konfiguracji z pojedyncza butlą możemy obecnie zaliczyć: Tecline V1 Ice czy OMS Airstream Evoque.
Wadą tego typu automatów jest trudność wykorzystania ich w innej konfiguracji. Zwykle układ węży jest wtedy daleki od optymalnego.
Jeśli jednak nurkowanie z pojedyncza butla to twoja ścieżka w eksploracji podwodnego świata, to będzie to zdecydowanie lepsza opcja niż omawiany w tym artykule automat uniwersalny. Nie da się ukryć, że najlepszy automat do konfiguracji z butlą pojedynczą to automat dedykowany.
Nurkując w zimnych wodach często spotkasz się z butlami z podwójnym zaworem. Pozwala to rozdzielić zadania spoczywające na I stopniu na dwa niezależne automaty. Dzięki temu, znacząco obniżasz ryzyko zalodzenia I stopnia, przy wystąpieniu bardzo dużego obciążenia/przepływu gazu przez automat.
Zastosowanie 2 dedykowanych regulatorów do pojedynczej butli również w tym wypadku pozwala zachować optymalny i bezkolizyjny układ węży oraz opływową sylwetkę.
Poniżej znajdziesz przykład stosowania najpopularniejszych automatów podstawowych w konfiguracji dwubutlowej. Mogą być z powodzeniem stosowane te same regulatory, jak w konfiguracji z pojedynczą butlą. Będą to więc modele: Scubapro MK17, Apeks DS4, Tecline R4, Mares 62x, itp. Odpowiednie ułożenie automatów pozwala poprawnie prowadzić węże LP i HP. Nic nie wystaje poza obrys nurka.
Wadą stosowania tego typu I stopni automatów w konfiguracji 2-butlowej jest niewątpliwie mocne pozaginanie węży. Z czasem może to doprowadzić do ich uszkodzenia lub mocnego zagięcia, które utrudni lub uniemożliwi przepływ gazu.
Z kolei całkowicie poziome ułożenie I stopnia znacząco zmniejsza ilość miejsca na głowę, co może się przekładać na niepoprawną pozycję pod wodą.
Odpowiedzią na postawione wyżej problemy jest zastosowanie dedykowanych automatów do twinsetu. Przy ich stosowaniu układ węży jest zoptymalizowany. Nie występuje kolizja przewodów, zagięcia zostały zredukowane, nic nie wystaje również poza obrys nurka. Dedykowane I stopnie nurkowe występują w wersji prawej i lewej. Do takich konstrukcji możemy zaliczyć: Mares 25x, Apeks Tek3, Tecline V2 Ice, itp.
Zwróć uwagę, że te dedykowane konstrukcje zapewniają różną ilość miejsca i swobody dla głowy nurka.
Zasadniczą wadą tego typu automatów nurkowych, jest ich mała uniwersalność i możliwość stosowania w innych konfiguracjach. Podobnie zresztą, jak w przypadku dedykowanych I stopni do pojedynczej butli.
fot. Internet, autor nieznany
Nurkowanie z wykorzystaniem butli bocznych wymusza bardzo konkretną potrzebę prowadzenia węży. Standardy i procedury nurkowania w systemie sidemount nie przewidują dowolności w tym zakresie. Wykorzystanie podstawowych modeli automatów nie jest optymalne. Wyprowadzenie portów LP powoduje podczas nurkowania mocne zagięcia węży w newralgicznych punktach. To znacznie wpływa na komfort i bezpieczeństwo użytkowania tych automatów.
fot. Scubaboard
Dedykowane I stopnie do nurkowania w konfiguracji bocznej to automaty nurkowe z tzw. piątym portem umieszczonym osiowo i obrotową głowicą. Taka budowa pozwala sprostać wszystkim wymaganiom i procedurom nurkowania w systemie sidemount. Unikasz nadmiernej plątaniny węży i punktów zaczepu. Możliwość obrotu głowicy z portami LP wokół własnej osi pozwala swobodnie operować II stopniami bez zaginania węży LP.
Do takich automatów możemy zaliczyć: Tecline R2, Apeks DST, Scubapro Mk20/25, Mares 28xr, itp.
Popularną metodą rozwiązywania problemu ze nieoptymalnie układającymi się wężami jest wykorzystanie tzw. kątówek. Ortodoksyjni nurkowie na pewno nie zgodzą się z takim postępowaniem. Może to być dodatkowe miejsce przecieku lub awarii.
Każdemu nurkowi zostawiam do rozważenia za i przeciw stosowania tego typu rozwiązań pośrednich. Poniżej przykład wykorzystania kątówek przy I stopniu automatu oddechowego do optymalizacji układu węży.
fot. Internet, autor nieznany
W mojej ocenie, najlepszy automat do nurkowania to jednocześnie najbardziej uniwersalny regulator. Taki, który może rozwijać się razem z tobą i sprostać wielu różnym wymaganiom bez konieczności jego zmiany. O tym, czy w każdej sytuacji będzie on optymalnym wyborem przeczytasz w dalszej części artykułu.
Jakie cechy powinien mieć zatem uniwersalny I stopień automatu do nurkowania?:
Budowa takiego automatu powinna więc uwzględnić:
fot. Materiały reklamowe Mares
Tego typu budowa I stopnia automatu pozwala z powodzeniem zastosować go do wszystkich popularnych konfiguracji nurkowych.
Takim uniwersalnym produktem, są w mojej ocenie automaty: Apeks DST, Tecline R2, Scubapro Mk20/25, Mares 28xr itp. Jak zobaczysz na poniższych zdjęciach, sprawdzają się również w innej niż siedemount, konfiguracji sprzętowej.
Jest jeden aspekt, w którym taki regulator może sprawdzać się nawet lepiej, niż dedykowane rozwiązania dla twinsetu. Tak jest moim zdaniem w przypadku korzystania z długiego węża. Przy jego uwalnianiu głowica obraca się i nie powstaje żadne zagięcie. Wąż jest nieznacznie dłuższy niż przy wykorzystaniu innych I stopni i trudniejszy do zniszczenia. Nawet w przypadku używania dużej siły, o co w stresie nietrudno. Na poniższych zdjęciach możesz zaobserwować różnicę w pracy długiego węża.
Wkrótce na rynku powinien pojawić się nowy rodzaj automatu. Jest to model NX700 polskiej marki Xdeep. Jest to nowa koncepcja i spojrzenie na uniwersalny automat nurkowy oraz możliwość jego wykorzystania w różnych konfiguracjach sprzętowych. Obrotowa głowica działa na nieco innej zasadzie niż w klasycznych automatach Apeks, Mares, Scubapro, Tecline, itp. Mianowicie nie została umieszczona w osi automatu a na jego przodzie. Dodatkowo użytkownik ma możliwość za pomocą wkręcanego pinu zablokować jej położenie lub umożliwić swobodny obrót wokół osi.
Zastosowanie modelu NX700 w konfiguracji z zestawem podwójnym typu twinset.
fot. Materiały producenta, Xdeep
Koncepcja zastosowania automatu Xdeep NX700 w zestawie z butlą pojedynczą i rekreacyjnym układem węży.
fot. Materiały producenta, Xdeep
Na dzień pisania tego artykułu automat nie jest dostępny na rynku i nie jest znana ostateczna data jego wprowadzenia. Nie miałem również możliwości testowania osobiście I stopnia marki Xdeep. Czas pokaże czy ta koncepcja spełni wszystkie pokładane w niej nadzieje, przyjmie się w środowisku nurkowym, a przede wszystkim, czy będzie to kolejny rodzaj uniwersalnego automatu nurkowego.
Informację na jego temat przedstawiam w tej chwili jako ciekawostkę.
Koszt zakupu takiego automatu, w stosunku do podstawowych, „uniwersalnych” tylko z nazwy, modeli I stopni, jest zwykle wyższy. Jeśli jednak porównasz go do dedykowanych rozwiązań, przeznaczonych do pojedynczej butli czy twinsetu, to okaże się, że jest on już bardzo podobny. Zakup uniwersalnego I stopnia z obrotową głowicą pozwala uniknąć problemu odsprzedaży używanego sprzętu. Nie będzie więc konieczności zmiany na bardziej dopasowany automat, w przypadku twojego rozwoju i zmiany konfiguracji
W sytuacji, w której mając odpowiedni bagaż doświadczeń nurkowych zdecydowanie preferujesz konkretny typ konfiguracji, warto abyś rozważył zakup dedykowanych automatów do tego typu nurkowań. W większości wypadków budowa takiego regulatora będzie zbliżona do ideału pod względem poprawności układu węży czy wspierania prawidłowej pozycji głowy.
Chciałbym zwrócić uwagę na ważną kwestie. Artykuł powstał w wyniku obserwacji naszego lokalnego środowiska nurkowego i moich własnych doświadczeń. Wykorzystanie I stopni, z osiowym portem i obrotową głowicą, w konfiguracji twinset jest dużo powszechniejsze w innych krajach. Jest zwykle pierwszym wyborem przed podstawowymi modelami popularnych automatów, o stałym układzie portów LP. U nas jest dokładnie odwrotnie. Częściej spotykam się z wykorzystaniem dedykowanych do tej konfiguracji automatów, takich jaj wspomniany Tecline V2Ice czy Apeks TEK3.
Popularność wykorzystania podstawowych modeli I stopni (Apeks DS4, Tecline R4, itp.) wynika przede wszystkim z ich atrakcyjnej ceny i do pewnego stopnia możliwości wykorzystania ich w innych typach nurkowań.
Jeśli nie jesteś pewien jaki rodzaj sprzętu jest dla ciebie odpowiedni zapraszamy do naszego centrum, gdzie nasi doradcy sprzętowi pomogą wybrać optymalną konfigurację. Porozmawiamy o różnych rozwiązaniach sprzętowych, ich wadach i zaletach. Ostatecznie zdobyte informację zweryfikujesz już pod wodą. Oferujemy możliwość wypożyczenia szerokiego zakresu sprzętu testowego od różnych producentów.
Zakup I stopnia z obrotową głowicą i osiowo umieszczonym portem jest najbardziej uniwersalnym i przyszłościowym rozwiązaniem przy rozpoczęciu przygody z nurkowaniem. Niezależnie w jaką stronę potoczy się twoja podwodna kariera, nie będziesz zmuszony zmieniać zakupionego I stopnia automatu nurkowego. Uniwersalny regulator będzie zapewniał możliwość wykorzystania go zarówno przy pojedynczej butli, podwójnych typu twinset i sidemount czy też butli bocznej stage. W ten sposób twój pierwszy automat może towarzyszyć ci przez całe lata przygody z nurkowaniem. Jedyną dodatkowa inwestycją i koniecznością będzie zmiana długości węży na dopasowane do twojej aktualnej konfiguracji.
Zaoszczędzone w ten sposób środki możesz wykorzystać na szkolenia nurkowe czy własne nurkowania. W dużo większym stopniu wpłynie to na twoje bezpieczeństwo, niż zakup najdroższego automatu nurkowego.
Automat z obrotową głowicą i osiowym „5” portem dzięki swojej uniwersalności to „najlepszy automat do nurkowania”, oczywiście w mojej ocenie.
Instruktor w Black Angel Divers
Autor artykułów o tematyce nurkowej. Pasjonat, nurek techniczny i jaskiniowy. Szkoleniowiec, instruktor nurkowania technicznego i rekreacyjnego federacji SSI/IANTD oraz pierwszej pomocy DAN/EFR. Zafascynowany mrokiem i zimnym pięknem francuskich i włoskich jaskiń. Swoje nurkowania realizuje zarówno z użyciem obiegów otwartych jak i zamkniętych.
