To pytanie wraca zawsze gdy kolejny nurek rozpoczyna swoją bardziej zaawansowaną przygodę. Zmiana zestawu rekreacyjnego z pojedynczą butlą na zestaw dwubutlowy – twinset może rodzić wiele pytań. Jednym z nich jest właśnie to o kształt butli. Temat był wielokrotnie poruszany, a wątki na forach mają wiele stron. Przebrnięcie przez setki postów zdecydowanie nie jest łatwe i może być bardzo czasochłonne. Postaram się więc odpowiedzieć na to pytanie w poniższym artykule.
Aby wdać się w dywagacje na temat różnic, wad i zalet konkretnego rozwiązania muszę przyjąć pewne założenia. Do porównania użyję najpopularniejszego zestawu konfiguracji technicznej 2×12 litrów, rozstaw 171 mm i ciśnieniu roboczym 232 bary. Śmiało można stwierdzić, że w naszych europejskich warunkach zimnych wód i grubych ocieplaczy jest to standard. Oczywiście inne pojemności butli czy rozstawy też spotkamy, jednak nie są tak powszechne. Skupię się jednak na tym, z czym będziesz miał do czynienia na co dzień.
Najpopularniejsze na rynku są 2 rodzaje butli do tego typu konfiguracji. Butle z płaskim dnem mają wagę około 13,6-14 kg dla pojedynczej butli. W przypadku klasycznego, wypukłego denka mamy do czynienia z butlami o wadze 14-14,5kg, więc są to wartości zbliżone.
Różnica między nimi polega natomiast na rozłożeniu wagi. W przypadku butli płaskodennych bardziej dociążone są właśnie denka. W przypadku butli klasycznych wypukłych waga jest rozłożona bardziej równomiernie. Ma to oczywiście swoje konsekwencje o czym w następnym punkcie.
Większość znanych mi nurków za idealne rozłożenie balastu uważa umieszczenie go w dolnej części twinsetu, okolice dolnej obejmy lub samego końca butli. W skrajnym przypadku przy butlach z wypukłymi denkami zaczyna brakować miejsca na dołożenie balastu w tym miejscu. W tym wypadku butle płaskodenne, dla których waga już została w tamto miejsce przesunięta przez producenta, pozwalają na wygodniejsze rozłożenie balastu. Dodatkowo w przypadku takich butli jest możliwość zapięcia balastu typu X czy V dokładnie na samym końcu, jeśli nurek tego potrzebuje. Realnie mamy 3-5 cm więcej miejsca.
W pozostałych przypadkach, które dotyczą często również kobiet, balast nie zawsze umieszczany jest na samym końcu butli. W tej sytuacji równomierne rozłożenie wagi jakie oferują butle z denkami wypukłymi może być dla nas korzystniejsze. Będziemy mieli więcej możliwości przesuwania balastu po całej butli. Gdy użyjemy butli płaskodennych może nam zabraknąć miejsca, nawet pod manifoldem, na skompensowanie ciężaru płaskich spodów.
Butle z dnem wypukłym wydają się być w takim razie bardziej uniwersalne, choć dla większości nurków, z punktu widzenia trymu i rozłożenia balastu, korzystniejsze będą butle z płaskim dnem.
Aby się przekonać, do której grupy należymy warto pożyczyć oba rodzaje twinsetów i wejść do wody. To rozwieje nasze wątpliwości i pozwoli wziąć pod uwagę inne argumenty determinujące wybór konkretnego rozwiązania.
Płaskie dno w butlach ma ogromną przewagę nad wypukłymi denkami w kwestii wygody magazynowania. Butle można postawić bez konieczności opierania o cokolwiek, zestaw stoi bardzo stabilnie na ziemi. Zupełnie tak samo jak w przypadku standardowych butli stage. Pozwala to zaoszczędzić trochę miejsca. W przypadku butli z wypukłymi denkami musisz podeprzeć je o ścianę lub położyć płasko na ziemi.
Troszkę inaczej jest w sytuacji, gdy wszystkie elementy są zamontowane: płyta, worek, automaty, latarki itd. Twinset z płaskim dnem butli nie stoi już tak stabilnie w pozycji pionowej. Ciężkie akumulatory latarek czy wiszący osprzęt uprzęży powodują, że zestaw jest podany na wywrotkę nawet przy niewielkim, przypadkowym potrąceniu. Trzeba więc pilnować, aby nie pozostawiać bez kontroli złożonego zestawu na ziemi czy na krawędzi stołu. Może to spowodować bardzo niebezpieczną sytuację. Musisz po prostu pamiętać, aby nie pozostawiać złożonego zestawu, czy choćby samych butli w pozycji pionowej na stołach do ubierania.
Ten problem w ogóle nie występuje w sytuacji gdy denka butli są wypukłe. Nie ma możliwości postawienia twinsetu w pozycji pionowej i pozostawienia go bez nadzoru. Komplet sprzętu zawsze musi się o coś opierać lub leżeć na płasko. Nie ma żadnej „pokusy” pozostawienia go choćby na chwilę bez opieki.
Zestaw z płaskimi denkami butli dużo wygodniej zakłada się na plecy z różnego rodzaju ławek dostępnych w bazach nurkowych. Po ustawieniu w pozycji pionowej wystarczy przełożyć ręce przez szelki. Nic nam nie leci na głowę i nie napiera na plecy. Wszystko odbywa się w sposób wygodny i kontrolowany.
Wypukłe denka zmuszają nas do małych akrobacji. Po podniesieniu zestawu do pozycji pionowej zmuszeni jesteśmy do oparcia zestawu o swoje plecy i przekładania rąk z ciężarem napierającym na nas. Nie jest to zbyt wygodne. Z drugiej strony nie można demonizować tej czynności. Nie jest to sprawa mocno problematyczna, która uniemożliwia zakładanie zestawu. Zdecydowanie jednak w takim porównaniu bardziej komfortowy jest pierwszy rodzaj butli.
Często potrzebujemy kawałek przenieść sam twinset lub cały zestaw. Jak choćby włożyć go do samochodu czy zanieść do sprężarki. Najlepiej jest to zrobić w 2 osoby trzymając za manifold i spód butli. W przypadku zestawu płaskodennego, chwyt za spód butli jest wygodny i pewny. Gdy mamy do czynienia z zestawem butli z dnem wypukłym zdecydowanie lepiej jest nosić za manifold i szelki uprzęży. Gdy nie mamy założonej płyty musimy złapać za denka i pewność chwytu jest znacznie mniejsza.
Popularną metodą transportu zestawu jest przewożenie go na specjalnym wózku z dużymi kołami. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, które pozwala na pokonywanie nawet dużych dystansów ze sprzętem, w trudnych warunkach terenowych. Popularność tego rozwiązania polega również na fakcie produkcji wózków w Polsce i ich atrakcyjnej cenie. Wypukłe denka wpasowują się idealnie między rurki podstawy, co stabilnie mocuje twinset. W przypadku butli z płaskim dnem pozycja nie jest już tak stabilna, konieczne jest użycie gum zabezpieczających. Zestaw przy wertepach ma tendencje do przesuwania się po podstawie wózka. W tym wypadku wypukłe denka to plus.
Często zauważysz, że nurkowie posiadający klasyczne twinsety z wypukłymi denkami zakładają na ich końce stopy znane z pojedynczych butli. Umożliwia to ustawienie zestawu w pozycji pionowej jak również montaż balastu na samym końcu zestawy jeśli będzie taka potrzeba. Niestety takie rozwiązanie ma dużą wadę. Woda może zbierać się w okolicy tego kalosza i znacznie szybciej może dochodzić do korozji niż w przypadku „gołych butli”. Plastik również znacznie łatwiej uszkodzić tworząc np. ostry zadzior co w przypadku posiadania lekkiego, neoprenowego i mało odpornego suchego skafandra może go z czasem uszkodzić. Zdecydowanie lepszym pomysłem jest twinset bez kaloszy.
Wygoda użytkowania twinsetu jest bardzo ważna, przy jednoczesnym braku problemów z układem balastu i trymowaniem, w związku z tym polecam zestaw z płaskim dnem. Uważam, że ma więcej zalet niż wad. Warto jednak przepłynąć się w wodzie zarówno w jednym, jak i w drugim. Teraz, gdy oba typy butli są powszechne, możemy podjąć decyzję po indywidualnych testach i wybrać dla siebie rozwiązanie najbardziej optymalne.
wieczny
Instruktor w Black Angel Divers
Autor artykułów o tematyce nurkowej. Pasjonat, nurek techniczny i jaskiniowy. Szkoleniowiec, instruktor nurkowania technicznego i rekreacyjnego federacji SSI/IANTD oraz pierwszej pomocy DAN/EFR. Zafascynowany mrokiem i zimnym pięknem francuskich i włoskich jaskiń. Swoje nurkowania realizuje zarówno z użyciem obiegów otwartych jak i zamkniętych.
