Kiedy myślimy o zestawie tlenowym od razu mamy przed oczami charakterystyczną dużą zieloną walizkę z logo DAN. Widujemy ją często jako element wyposażenia baz nurkowych czy łodzi zabierających nas na nurkowania wrakowe. Szybki rzut oka na cenę takiego zestawu skutecznie studzi nasze emocje i chęć zakupu. Czy warto oszczędzać na bezpieczeństwie? Czy trzeba od razu wykładać kwotę kilku tysięcy złotych? Postaram się odpowiedzieć na te pytania w artykule.
Zestaw tlenowy jest niezbędny w sytuacji wypadku nurkowego, gdzie mamy do czynienia z zespołem zaburzeń dekompresyjnych (DCI), w skład którego wchodzi zarówno tętniczy zator gazowy (embolia/AGE) oraz choroba dekompresyjna (DCS). Jest również niezastąpiony w przypadku utonięcia. Dzięki udzieleniu szybkiej pierwszej pomocy poszkodowanemu z wykorzystaniem tlenu możemy:
– zmniejszyć objawy DCI
– skrócić czas leczenia w komorze hiperbarycznej
– minimalizować ryzyko powstania trwałych urazów
– ułatwić oddychanie
– zwiększyć szansę na skuteczną resuscytację.
Jak widzisz, użycie zestawu tlenowego jest kluczowe w pierwszych minutach bezpośrednio po wypadku, ma więc znaczący wpływ na bezpieczeństwo naszych nurkowań.
W zestaw tlenowy DAN powinna być wyposażona każda grupa nurków. Poziom zaawansowania nie ma tu żadnego znaczenia. Wypadek może się wydarzyć zarówno początkującym jak i bardziej zaawansowanym „technicznym”, którzy w wodzie spędzili setki godzin. Jeśli organizujemy swoje nurkowania poza bazami nurkowy jest to niezbędny element ekwipunku.
W przypadku korzystania z usług komercyjnych, takich jak baza nurkowa czy wypłynięcia wrakowe, warto sprawdzić czy organizator zadbał o zabezpieczenie zestawu tlenowego. Skontroluj czy zestaw jest pełny i gotowy do użycia, oraz czy są osoby przeszkolone w jego używaniu. Koniecznośc posiadania zestawów tlenowych przez szkoły czy centra nurkowe, które organizują wyjazdy nurkowe jest sprawą oczywistą.
Aby skutecznie udzielić pomocy osobie poszkodowanej w wypadku nurkowym musisz spełnić kilka warunków:
– posiadać zestaw tlenowy DAN oraz apteczkę,
– być odpowiednio przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy tlenowej (np. posiadać stopień Ratownika Tlenowego DAN lub stopień Zaawansowanego Ratownika Tlenowego DAN),
– sporządzić plan awaryjny/plan ewakuacji przed nurkowaniem.
Dopiero połączenie tych 3 elementów znacznie zwiększa skuteczność prowadzenia przez ciebie akcji ratowniczej w wypadku nurkowym, gdzie do czynienia mamy z zespołem zaburzeń dekompresyjnych DCI lub utonięciem. Omówienie i rozwinięcie wszystkich wspomnianych elementów wchodzi w zakres szkolenia DAN Oxygen First Aid Provider.
Pełny zestaw tlenowy DAN to oczywiście najlepsza opcja jaką możesz wybrać. Jest to sprzęt, którego zakup warto rozważyć w kontekście swoich nurkowań i zabezpieczenia możliwych zdarzeń nurkowych. Gotowy zestaw zawiera wszystkie elementy niezbędne do udzielania maksymalnie skutecznej pierwszej pomocy tlenowej. Znajdziesz w nim więc butlę z tlenem, reduktor wielofunkcyjny, maskę z zaworem na żądanie, maskę bezzwrotną oraz maskę resuscytacyjną.
Skupię się na dwóch kluczowych elementach tego zestawu:
– reduktor wielofunkcyjny – umożliwia podawanie tlenu nawet trzem poszkodowanym jednocześnie – zarówno z wykorzystaniem zaworu na żądanie, jak i maski bezzwrotnej (swobodny przepływ tlenu),
– zawór z maską na żądanie – dzięki temu elementowi jesteś w stanie podawać poszkodowanemu niemalże 100% zawartość tlenu w mieszaninie oddechowej. Zawór działa analogicznie jak twój automat nurkowy, przy czym, jest przystosowany do działania na powierzchni. Im wyższa koncentracja podawanego tlenu, tym pierwsza pomoc jest skuteczniejsza. Zawsze więc dążymy do wykorzystania tego elementu zestawu tlenowego w pierwszej kolejności.
Niestety są to również 2 najdroższe elementy. Windują cenę zestawu do kwoty ponad 4 tys. zł. Jest to trudny do zaakceptowania przez pojedynczego nurka wydatek, nawet znającego zalety pełnego zestawu tlenowego DAN i dbającego o bezpieczeństwo. Czy w związku z tym powinieneś zrezygnować z posiadania swojego zestawu tlenowego? Mam małą podpowiedź, co w tej sytuacji zrobić.
Jeśli zgodzisz się na pewne kompromisy podczas zakupów, to okaże się, że podstawowy zestaw tlenowy możesz mieć za 25% kwoty pełnego zestawu tlenowego DAN. Cena tego rozwiązania jest więc do zaakceptowania przez większość osób nurkujących i powinna zachęcić do budowy własnego zestawu oraz jego popularyzacji w środowisku nurkowym. Zwiększenie liczby zestawów tlenowych korzystnie wpłynie na poziom bezpieczeństwa i możliwość udzielenia szybkiej pomocy tlenowej poszkodowanym w wypadku nurkowym. Wyobraź sobie sytuację, w której zestaw tlenowy ma choćby połowa osób nurkujących.
Chcąc zbudować podstawowy zestaw tlenowy DAN musisz niestety zrezygnować z maski i zaworu dostarczającego tlen na żądanie. W związku z tym nie będziesz mógł dostarczyć poszkodowanemu tlen o wartości zbliżonej do 100%. W swoim zestawie wykorzystasz maskę bezzwrotną, do której będzie podłączony przepływ tlenu o stałej wartości. Dzięki temu dostarczysz realnie około 65-75% zawartości tlenu w mieszaninie oddechowej poszkodowanemu nurkowi. Wartość ta będzie zależna od skuteczności uszczelnienia maski do twarzy poszkodowanego. Kolejnym kompromisem wynikającym ze stosowania tego rozwiązania będzie szybsze zużycie zapasu tlenu w porównaniu do maski z zaworem na żądanie – niestety aż dwukrotnie.
Na bezpieczeństwie nie warto oszczędzać, jednak mając do wyboru brak zestawu tlenowego DAN a zestaw choćby podstawowy – zdecydowanie wybieram tę drugą opcję.
Zacznij od zakupu wielofunkcyjnego reduktora tlenowego. Medyczny reduktor tlenowy ma zwykle dwa wyjścia: króciec stałego przepływu oraz szybko-złączkę AGA. W swoim pierwszym zestawie wykorzystasz tylko stały przepływ tlenu o wartości do 25 l/min – jest to najważniejszy parametr przy wyborze reduktora. Cena tego elementu wyposażenia to około 620-650 zł. Na rynku można również znaleźć reduktory bez szybko-złączki AGA, posiadające tylko króciec stałego przepływu. Wybierając prostszy reduktor możesz zaoszczędzić około 150-200 zł. Niestety są trudniej dostępne i rzadko oferują przepływ 25 l/min (warunek konieczny).
Drugim elementem zestawu jest maseczka bezzwrotna z rezerwuarem. Zapewni podawanie samodzielnie oddychającemu nurkowi, zarówno przytomnemu jak i nieprzytomnemu, tlenu w wartości 65-75%. Koszt maseczki to 7-15 zł.
Kolejny element to tzw. maska resuscytacyjna – popularne „serduszko”. Dzięki podłączeniu zestawu tlenowego do maski resuscytacyjnej jesteś w stanie zwiększyć zawartość tlenu podczas wdechów ratowniczych, podawanych nieoddychającemu nurkowi do 50%. Cena maski to 20-35 zł.
Jeśli chcesz mieć możliwość podłączenia reduktora tlenowego do standardowej butli nurkowej (zawór DIN), w której znajduje się tlen, będzie ci potrzebna prosta przejściówka. W przypadku wykorzystania butli z zaworem tlenowym (G3/4) nie jest konieczna. Butla tlenowa posiada gwint pasujący do reduktora tlenowego. Posiadanie przejściówki umożliwi jednak skorzystanie z innej butli np. właśnie nurkowej, w przypadku wykorzystania całego zapasu tlenu jeśli taka będzie dostępna na nurkowisku. Cena przejściówki to 60-80 zł. Warto więc dołożyć ją do zestawu.
Butla tlenowa to zakup, który musisz przemyśleć. Jeśli jesteś nurkiem technicznym to prawdopodobnie masz standardową butle nurkową, która zawiera tlen. Dzięki przejściówce możesz podłączyć cały zestaw i wykorzystać posiadany już sprzęt w akcji ratowniczej. Z czasem, warto jednak dokupić oddzielną małą butlę, np. o pojemności 2-3l. Koszt zakupu to 320-350 zł. Dzięki temu będziesz miał niezależne źródło tlenu wykorzystywane tylko do pierwszej pomocy tlenowej. W przypadku, gdy nie dysponujesz butlą nurkową z tlenem, zakup butli tlenowej jest koniecznością.
Ostatnim elementem zestawu jest opakowanie ochronne wszystkich elementów. Warto wybrać niedużą walizkę, która zabezpieczy reduktor i inne elementy przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz wodą. Oczywiście butle z tlenem można przechowywać również w walizce jednak znacznie zwiększy to koszt całego zestawu – duża walizka jest znacznie droższa. Ceny walizek zaczynają się od 100 zł za najprostsze modele. Całość prezentuje się nad wyraz kompaktowo.
Cena podstawowego zestawu złożonego samodzielnie bez butli tlenowej to koszt 650-950 zł. Jak widzisz nie jest to kwota, której przeciętny nurek nie mógłby wyasygnować. Analogiczny zestaw tlenowy DAN to koszt blisko 2 tys. zł. Oba zestawy do działania potrzebują oczywiście butli z tlenem, która nie została uwzględniona w tym porównaniu. W cenie prawie dwukrotnie wyższej otrzymasz natomiast na pewno lepszej jakości walizkę z odpowiednio dopasowaną gąbką i reduktor z możliwością podawania tlenu maksymalnie 3 osobom jednocześnie (po dokupieniu dodatkowych elementów). Z naszym zestawem będziesz mógł maksymalnie obsłużyć 1 lub 2 poszkodowanych nurków (po dokupieniu dodatkowych elementów). Zwróć też uwagę na wielkość zestawów, z powodu wykorzystania gąbki ochronnej i separującej elementy w środku, podstawowy zestaw tlenowy DAN „zielony” jest sporo większy.
fot. sklep internetowy Divers Alert Netwotk
Wspomniałem już, że odpowiednie szkolenie jest jednym z trzech kluczowych elementów skutecznego postępowania w sytuacji wypadku nurkowego. Podczas kursu Ratownika Tlenowego DAN zdobędziesz wiedzę i przede wszystkim umiejętności praktyczne niezbędne do prowadzenia skutecznej akcji ratowniczej. W szkoleniu możesz wziąć udział będąc na dowolnym poziomie swojej kariery nurkowej. Nie musisz również posiadać swojego zestawy tlenowego DAN. Dzięki zdobytym kwalifikacjom będziesz mógł wykorzystać zestaw tlenowy dostępny w twoim centrum nurkowym lub bazie, w której nurkujesz. Mam również nadzieje, że tym artykułem jak i uczestnictwem w szkoleniu Dan Oxygen First Aid Provider (OFA) przekonam cię do budowy swojego pierwszego zestawu tlenowego.
Podkreślę jeszcze raz: uważam, że na bezpieczeństwie nie można oszczędzać. Stojąc jednak przed wyborem: brak zestawu tlenowego i choćby najprostszy i najmniejszy zestaw tlenowy DAN, wybieram zdecydowanie to drugie rozwiązanie. Posiadanie podstawowych elementów zestawu tlenowego i odpowiednich umiejętności możne przyczynić się do uratowania poszkodowanemu życia lub zdrowia.
Z drugiej strony brak pełnego zestawu tlenowego DAN na wyposażeniu instruktorów, szkół nurkowania czy baz nurkowych jest karygodnym zaniedbaniem, które ma wpływ na bezpieczeństwo nas wszystkich. Sprawdzajmy więc wyposażenie baz, miejsc nurkowych i osób, którym powierzamy swoje zdrowie podczas zdobywania kolejnych stopni nurkowych. Zachęcam więc wszystkich profesjonalistów w nurkowaniu do zakupu pełnego zestawu tlenowego DAN!
wieczny
Instruktor w Black Angel Divers
Autor artykułów o tematyce nurkowej. Pasjonat, nurek techniczny i jaskiniowy. Szkoleniowiec, instruktor nurkowania technicznego i rekreacyjnego federacji SSI/IANTD oraz pierwszej pomocy DAN/EFR. Zafascynowany mrokiem i zimnym pięknem francuskich i włoskich jaskiń. Swoje nurkowania realizuje zarówno z użyciem obiegów otwartych jak i zamkniętych.
