W sytuacji wypadku nurkowego konieczne jest jak najszybsze podanie osobie poszkodowanej jak najwyższej zawartości tlenu w mieszaninie oddechowej. Największe korzyści odniesiemy jeśli ta wartość będzie zbliżona do 100% O2.
Czas przez jaki musimy to robić jest równy czasowi przyjazdu profesjonalnej pomocy medycznej, przekazaniu osoby poszkodowanej w ręce załogi karetki: ratowników czy lekarzy lub dostarczenia do placówki medycznej.
Dzięki takiemu postępowaniu możemy odnieść sporo korzyści:
Jak widzisz ratowniczy zestaw tlenowy jest niezbędny w sytuacji wypadku nurkowego. Gotowe zestawy to spory wydatek. Ceny wahają się w granicach 2-6 tys. zł w zależności od wyposażenia opcjonalnego i wielkości butli z tlenem.
W jednym z artykułów przedstawiłem możliwość budowy własnego zestawu tlenowego: Zestaw tlenowy DAN na początek. Podstawowy zestaw tlenowy możesz zbudować już za kwotę kilkuset złotych.
Niestety ratownicze zestawy tlenowe nie są pozbawione wad. Największą z nich i istotnym ograniczeniem jest oczywiście wielkość butli. Zapas tlenu musi być odpowiednio skalkulowany i powinien wystarczyć do czasu przyjazdu i przekazania osoby poszkodowanej profesjonalnym służbom ratowniczym lub dostarczenia do placówki medycznej. 2l butla to bardzo mało i często w bardziej oddalonych miejscach nie zapewnia niezbędnej ilości tlenu. Musisz mieć ze sobą dodatkowe zbiorniki z tlenem o odpowiednio skalkulowanej pojemności.
Dostępność tlenu w Polsce również podlega wielu restrykcjom. Kolejnym aspektem jest konieczność cyklicznego specjalistycznego serwisu elementów zestawu, umiejętność obchodzenia się z butlami z tlenem oraz odbycie szkolenia z zakresu pierwszej pomocy tlenowej, np. DAN Oxygen First Aid for Scuba Diving Injuries.
Technika idzie do przodu i na rynku cywilnym pojawia się coraz więcej nowoczesnych urządzeń medycznych w przystępnych cenach. Koncentratory tlenu to urządzenia, które dostarczają powietrze z podwyższoną zawartością tlenu do oddychania. Źródłem jest otaczające urządzenie powietrze, z którego w wyniku działania koncentratora usuwany jest azot. W konsekwencji w otrzymanej mieszaninie oddechowej mamy większa procentowo zawartość tlenu. Skuteczność procesu jest duża i pozwala uzyskać na wyjściu urządzenia ponad 90% zawartości tlenu, przy wydajności urządzenia dochodzącej do 5-6l/min.
Urządzenie jest proste w obsłudze, bardzo bezpiecznie i nie wymaga do użytkowania dodatkowego szkolenia. W przypadku awarii zagrożenie wybuchem jest znacznie mniejsze niż butli z tlenem. Koncentratory tlenu stosuje się powszechnie w tlenoterapii domowej.
fot. materiały producenta
Obok stacjonarnych koncentratorów, których zastosowanie jest ograniczone gabarytami oraz koniecznością stałej pracy przy zasilaniu sieciowym mamy do dyspozycji koncentratory przenośne. Niestety cena tych urządzeń jest bardzo wysoka. Najtańsze modele w przedziale 4-6 tys. zł generują bardzo małe przepływu, rzędu 1-1,5 l/min (uzyskując około 90% tlenu). Najdroższe urządzenia generujące 4-5l/min (uzyskując około 90% tlenu) to już koszt znacznie przekraczający 10 tys. zł.
Zakup wydawałby się uzasadniony, w końcu zyskujemy nieograniczone źródło tlenu. Nie limituje nas więc wielkość butli a jedynie czas pracy na bateriach. Przy odpowiednim zasilaniu może to być wiele godzin. Zwykle o gniazdko z prądem jest dużo łatwiej niż o dodatkową butle z tlenem.
Przenośne koncentratory tlenu, pomijając ich największą wadę – cenę, wydają się więc idealnym rozwiązaniem.
fot. materiały producenta
Powszechność stosowania koncentratorów w tlenoterapii domowej osób z chorobami płuc itp. daje nadzieję, że udało nam się znaleźć urządzenie idealne. Czy jednak tak jest na pewno?
Wypadek nurkowy to niestety nie to samo co wspomaganie oddychania wyższą zawartością tlenu przy wspomnianych chorobach układu oddechowego. W sytuacji wypadku nurkowego zależy nam na jak najwyższej zawartości tlenu, podanej jednak w stosunkowo krótkim okresie czasu. W tlenoterapii domowej z wykorzystaniem koncentratora mamy bardzo długie okresy podawania powietrza o podwyższonej zawartości tlenu, a nie czystego tlenu. Stąd znacznie mniejsze przepływy gazu i zawartość do 90% tlenu na wyjściu z urządzenia. Domowa tlenoterapia powinna być zawsze prowadzona pod nadzorem lekarza prowadzącego.
fot. materiały producenta
Przyjrzyjmy się jednak dokładniej. Czy wydajność (przepływ), jaką oferują koncentratory tlenu jest wystarczająca do udzielania pierwszej pomocy w wypadkach nurkowych? Kluczowy jest sposób, w jaki podajemy osobie poszkodowanej przygotowaną mieszaninę. Niestety nie dysponuję wiarygodnymi danymi dla mieszaniny oddechowej z 90% zawartością tlenu. Posłużę się więc danymi, które wykorzystują podawanie czystego tlenu. Powinno to jednak dać dobry punkt odniesienia.
Poniżej znajdują się wartości realnie uzyskane przez wykwalifikowany personel, z zastrzeżeniem, że ratownicy w sytuacji stresowej, pojawiających się błędów itd. mogą nie uzyskać tych wartości. Przy podaniu z butli 100% tlenu, realnie poszkodowany oddycha:
fot. alertdiver.eu
Jeśli użyjemy koncentratora tlenu, generującego 90% tlenu przy przepływie 6 l/min to w mieszaninie oddechowej jaką realnie oddycha poszkodowany wskazane powyżej wartości procentowe tlenu będą jeszcze niższe!
Jak już wspomniałem na początku, udzielając pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku nurkowym dążymy do uzyskania jak najwyżej procentowo wartości tlenu jaką oddycha osoba poszkodowana.
Minimalny konieczny przepływ 100% tlenu zalecany przez DAN i lekarzy medycyny hiperbarycznej przy udzielaniu pierwszej pomocy z wykorzystaniem maski bezzwrotnej z rezerwuarem, maski resuscytacyjnej, itp. to 15 l/min. W pewnych przypadkach konieczne są przepływy tlenu do 25 l/min.
Jak już sam mogłeś zauważyć koncentratory tlenu generują zbyt mały przepływ mieszaniny, której skuteczność dodatkowo obniża mniejsza zawartość tlenu (w najlepszym razie około 90%).
Wobec wyżej przedstawionych wartości koncentrator tlenu nie może zastąpić ratowniczego zestawu tlenowego wyposażonego w butlę z tlenem, reduktor, maskę bezzwrotną z rezerwuarem i maskę resuscytacyjną. Nie wspominając nawet o zestawie, który zawiera maskę z zaworem na żądanie.
Dodatkowo koncentrator tlenu nie nadaje się również do stosowania z maskami twarzowymi (oronosal mask) w połączeniu z zaworem na żądanie. Ten zestaw dostarcza blisko 100% tlenu osobie poszkodowanej i jego wykorzystanie jest najbardziej pożądane i daje największe korzyści poszkodowanemu nurkowi.
Zaawansowany zestaw ratownictwa tlenowego DAN kosztuje około 5 tys. zł. Najprostszy zestaw tlenowy, który wykorzystuje butlę z tlenem i maskę bezzwrotną z rezerwuarem to koszt zaledwie kilkuset złotych. To wielokrotnie mniej niż profesjonalny przenośny koncentrator tlenu, którego skuteczność w sytuacji wypadku nurkowego jest dużo niższa.
Mam nadzieję, że ten artykuł Cię zaciekawił i skłoni do zakupu bądź budowy swojego zestawu tlenowego.
Źródła:
Instruktor w Black Angel Divers
Autor artykułów o tematyce nurkowej. Pasjonat, nurek techniczny i jaskiniowy. Szkoleniowiec, instruktor nurkowania technicznego i rekreacyjnego federacji SSI/IANTD oraz pierwszej pomocy DAN/EFR. Zafascynowany mrokiem i zimnym pięknem francuskich i włoskich jaskiń. Swoje nurkowania realizuje zarówno z użyciem obiegów otwartych jak i zamkniętych.
